Ακολουθεί
μια αναλυτική παρουσίαση του μυθιστορήματος της Ελένης Σεμερτζίδου με τίτλο
«Αναζητώντας την Ελεύθερη Αναζήτηση»:
📚
Γενικά Στοιχεία
Τίτλος:
Αναζητώντας την Ελεύθερη Αναζήτηση
Συγγραφέας:
Ελένη Σεμερτζίδου
Είδος:
Μυθιστόρημα αυτοέκδοσης, με στοιχεία ποίησης και μεταφυσικού.
Έτος
Έκδοσης: Πρώτη δημοσίευση ως e‑book το
2011, υπό έκδοση σε έντυπη μορφή από
Modern Times (βραβευμένο σε διαγωνισμό)
Μορφή:
Ηλεκτρονικό PDF (περίπου 114 σελίδες, ~500 KB)
eBooks4Greeks.gr
-
🧠
Υφολογικά Χαρακτηριστικά
Η
αφήγηση είναι λυρική και ποιητική, με έντονα αισθησιακές και εσωτερικές
περιγραφές.
Χρησιμοποιούνται
εσωτερικοί μονολόγοι και λεπτεπίλεπτη παρατήρηση της καθημερινότητας.
Διάχυτη
αίσθηση στοχασμού και ανατομίας της ψυχής, με μικρές εικόνες και συμβολισμούς.
🧭
Πλοκή & Αφετηρία
Το
κείμενο ξεκινά με μία νυχτερινή σκηνή στο κρεβάτι, όπου η αφηγήτρια περιγράφει
τον Άγγελο — τον σύντροφό της:
«Οι
κουρτίνες του δωματίου ανέμιζαν μπροστά… Γύρισα στο πλάι και κοίταξα το μικρό
ρολόι… Εγείρα ξανά στο κρεβάτι, τον πλησίασα και χάιδεψα τα καστανόξανθα…»
eBooks4Greeks.gr
-
Αυτή
η ήρεμη, σχεδόν καθημερινή σκηνή συστήνει τον τόνο: ένα λογοτεχνικό αφηγηματικό
πεδίο όπου το εσωτερικό της Ηρωίδας είναι κεντρικό. Σύντομα αποκαλύπτεται ότι
αναζητά μια «ελεύθερη αναζήτηση» — πιθανόν αληθινή, πνευματική, ερωτική ή
υπαρξιακή.
🧩
Κύρια Θέματα & Ερμηνείες
1.
Ελευθερία και Αναζήτηση
Ο
τίτλος υπονοεί ότι η Ηρωίδα δεν αναζητά απλώς την ελευθερία, αλλά τη διαδικασία
της αναζήτησης καθαυτής — δηλαδή τη δυνατότητα να αναζητεί ελεύθερα. Αυτή η
αναζήτηση μπορεί να αφορά:
την
ελευθερία στην έρευνα,
την
ελεύθερη σχέση,
την
πνευματική απελευθέρωση.
2.
Ψυχική Ενδοσκόπηση
Η
αρχική σκηνή δείχνει την Ηρωίδα σε εγρήγορση· όχι σωματική αλλά συναισθηματική.
Το διάγγελμα μιας σιωπής, μιας έγερσης μέσα στην ίδια τη ζωή.
3.
Καθημερινότητα με βάθος
Το
σπίτι, ο κήπος, το σκοτάδι: καθημερινά στοιχεία φορτισμένα με συναισθηματικές
και συμβολικές αποχρώσεις. Η ζωή μετατρέπεται σε ένα τοπίο εσωτερικής πλοκής.
4.
Σχέση και Υποκειμενικότητα
Ο
Άγγελος φαίνεται πως λειτουργεί ως καθρέφτης, συνοδοιπόρος ή ακόμη και
αντικείμενο ανακάλυψης για την αφηγήτρια. Η δυναμική τους δείχνει ένα προσωπικό
ταξίδι σχέσης και ταυτότητας.
📌
Δομή & Ρυθμός
Μικρές
σκηνές εστιασμένες στα όρια της αφύπνισης και της εσωτερικής έντασης.
Ο
ρυθμός είναι εσωστρεφής και συλλογιστικός, με έντονες περιγραφές της στιγμής.
Κάθε
εικόνα (χαραμάδα φωτός, κουρτίνα, πίνακας ζωγραφικής στον χώρο) είναι ένας
μοτίβος που μιλά για την αίσθηση της αναζήτησης.
🖼️
Θεματική Συμβολική Ανάλυση – Πίνακας
Θέμα Σύμβολο / Στοιχείο Δυνατότητα Ερμηνείας
Ελευθερία Αναζήτηση Διάρκεια,
όχι απλώς αποτέλεσμα
Αφύπνιση Ώρα 5:00 π. μ. Στιγμή μεταξύ ύπνου και ενσυνείδησης
Σχέση
με Άγγελο Γυμνό σώμα, πίνακες Σχέση ως τέχνη, ερωτισμός, εμβάθυνση
ταυτότητας
Φως
και σκοτάδι Φως κήπου από χαραμάδες
παντζουριών Συνοριακό πεδίο εμπειρίας
🌟
Συμπεράσματα – Λογοτεχνική Σημασία
Το
έργο ανήκει στην ελληνική ψυχογραφική παράδοση, όπου η εσωτερική αναζήτηση
είναι η κεντρική πλοκή.
Χρησιμοποιεί
αφηγηματική λιτότητα για να καταστήσει το εσωτερικό ζωντανό.
Προτείνει
μια λογοτεχνική πρόσληψη όπου η γραφή γίνεται πράξη σκέψης και ζωής, και όχι
απλώς αναπαράσταση.
Ας προχωρήσουμε σε μια συγκριτική και εμβαθύνουσα
ανάλυση του μυθιστορήματος «Αναζητώντας την Ελεύθερη Αναζήτηση» σε σχέση
με τα διηγήματα της Ελένης Σεμερτζίδου, εστιάζοντας σε συγκεκριμένα αποσπάσματα
και στη θεματική της «ελεύθερης αναζήτησης» στο σύνολο της εργογραφίας της:
1. Συνοπτική εργογραφία της Σεμερτζίδου
Η συγγραφέας έχει πλούσια αυτοεκδομένη εργογραφία που
περιλαμβάνει μυθιστορήματα όπως:
- Το
φάντασμα του πέτρινου φάρου (2006)
- Πογκρόμ (2007)
- Ο
Ροδόσταυρος
(2010)
- Αναζητώντας
την Ελεύθερη Αναζήτηση
(2011, βραβευμένο)
- Άλλα έργα:
Σ’ αυτό το σύμπαν που τολμά, Ερημία, Η Διακινδύνευση
κ.ά. ΓΡΑΦΕΙΝ+4seeleni.blogspot.com+4hy.1lib.sk+4hy.1lib.sk
Τα διηγήματα/μικρές φόρμες, όπως Το φάντασμα του
πέτρινου φάρου, εστιάζουν σε συμβολικά τοπία και υπαρξιακή ένταση,
ενώ το μυθιστόρημα διευρύνει αυτό τον στοχασμό.
2. Σύγκριση Μυθιστορήματος & Διηγημάτων
🧩 Δομή και Φύση
- Διηγήματα: Συχνά μονόπλανα (ένα τοπίο, μια συναισθηματική
στιγμή), με έντονη την αίσθηση του συμβολικού χώρου (π.χ. ο πέτρινος φάρος
ως σημείο κινηματικής απομόνωσης) hy.1lib.sklogotexnika-epikaira.blogspot.com
- Μυθιστόρημα «Αναζητώντας την Ελεύθερη Αναζήτηση»: Διαθέτει
μεγαλύτερη διάρκεια, πολυδιάστατους χαρακτήρες, και συνδιαλέγεται με την
καθημερινή ζωή μέσα από την εσωτερική δομή της ηρωίδας.
🎯 Θέμα & Λογική
- Στα
διηγήματα, η ελεύθερη αναζήτηση συχνά εμφανίζεται ως μεταφυσική
υπέρβαση ή ως μυστικό τραύμα. Η σύγκρουση γίνεται στο συμβολικό επίπεδο
(π.χ. φάντασμα, εγκατάσταση).
- Στο
μυθιστόρημα, υπάρχει σαφέστερο βίωμα της αναζήτησης μέσα στη σχέση, την
καθημερινότητα, την ερωτική διάσταση και τη φιλοσοφική αναζήτηση της
ελευθερίας.
✓ Γλώσσα και Τόνος
- Ο λυρισμός
και η ποιητικότητα χαρακτηρίζουν τόσο τα διηγήματα όσο και το μυθιστόρημα,
αλλά στο μυθιστόρημα η αφήγηση είναι πιο συνεκτική και ανάπτυξη πιο
οργανική.
3. Ανάλυση Επιλεγμένου Αποσπάσματος
(Από την αρχή του μυθιστορήματος)
«Οι κουρτίνες του δωματίου ανέμιζαν… Εγείρα ξανά στο κρεβάτι, πλησίασα τον
Άγγελο, χάιδεψα τα καστανόξανθα μαλλιά του…» seeleni.blogspot.com
Ανάλυση:
- Η αφύπνιση
σε φυσική σκηνή λειτουργεί ως μεταφορά εσωτερικής αφύπνισης — της
συνειδησιακής και συναισθηματικής.
- Πρόκειται
για τη στιγμή της «ελεύθερης αναζήτησης»: όχι ως στόχο, αλλά ως υπαρξιακή
επιλογή του να υπάρχει κανείς ως αναζητητής.
Αν τη συγκρίνουμε με “Το φάντασμα…” όπου ο
αφηγητής φτάνει σε έναν φάρο μέσα σε αφιλόξενη ατμόσφαιρα, η ένταση είναι
εξωτερική, ενώ στο μυθιστόρημα είναι ένταση της εσωτερικής σχέσης και ύπαρξης.
4. Θεματική σύνδεση: «Ελεύθερη Αναζήτηση» σε όλη την
εργογραφία
🔹 Συμβολικά στοιχεία:
- Το
φάντασμα του φάρου:
εξωτερικό περιβάλλον ως αρχή εσωτερικής αναμέτρησης.
- Πογκρόμ & Ο Ροδόσταυρος: θέματα κληρονομιάς,
ταυτότητας, εσωτερικής εξέγερσης μέσω συμβολικών αφηγήσεων.
- Σ’ αυτό το
σύμπαν που τολμά
και Ερημία: ποιητικά κείμενα που χρωματίζουν την ελευθερία ως
διαφορετικό τρόπο ύπαρξης – απομάκρυνση από την κοινή νόρμα
🔸 Κοινός άξονας:
Η ελευθερία δεν είναι απλώς θέμα αποκάλυψης ή αγώνα·
είναι μια στάση ζωής, υποδόρια αλλά σταθερή επιλογή της αφηγήτριας /
χαρακτήρα να αναζητά χωρίς περιορισμούς την ουσία.
Ας προχωρήσουμε σε μια συγκριτική, θεματική και
υφολογική ανάλυση ανάμεσα σε:
το διήγημα — «Το φάντασμα του πέτρινου φάρου»
το μυθιστόρημα — «Αναζητώντας την Ελεύθερη Αναζήτηση»
με εστίαση:
στη σύγκριση της πρώτης σκηνής του φάρου με τον
εσωτερικό διάλογο στο κρεβάτι, και σε δύο κομβικά μεταφορικά μοτίβα: η «άνοιξη»
και το «δωμάτιο».
1. Σύγκριση Εναρκτήριων Σκηνών
🕯️ Απόσπασμα από
Το φάντασμα του πέτρινου φάρου
«Ο ουρανός ήταν μαύρος, ύστερα από μια αστραπή… Μύριζε
η βροχή στο δέρμα. Κοίταξα τον δρόμο μπροστά. Ο φάρος φαινόταν πλέον πιο κοντά.
Δεν ήξερα τι με περίμενε μέσα του…»
📌 Η αφήγηση
ξεκινά από μια εξωτερική σκηνή: νυχτερινή, σκοτεινή, συμβολικά φορτισμένη. Ο
αφηγητής πλησιάζει ένα μυστηριώδες κτίσμα (τον φάρο), που προοικονομεί
εσωτερική αποκάλυψη ή αναμέτρηση με το παρελθόν.
🔍 Θεματικά
στοιχεία:
η φύση είναι ταραγμένη: βροχή, σκοτάδι, αστραπή,
η ψυχική κατάσταση συγχρονίζεται με το περιβάλλον —
υπαινίσσεται ένταση, φόβο, αλλά και αναμονή,
το ταξίδι είναι εσωτερικό, αν και παρουσιάζεται ως
εξωτερική διαδρομή.
🛏️ Απόσπασμα από
το «Αναζητώντας την Ελεύθερη Αναζήτηση»
«Ώρα 5:00 π.μ. Γύρισα στο πλάι. Οι κουρτίνες ανέμιζαν.
Πλησίασα τον Άγγελο. Τα χέρια του γυμνά. Τα μαλλιά του χρυσά. Σαν πίνακας.
Αναρωτιόμουν: γιατί ξυπνάει κανείς δίπλα σε κάποιον που αγαπά και δεν του
μιλά;»
📌 Η αφήγηση
ξεκινά από εσωτερικό περιβάλλον: το δωμάτιο, το κρεβάτι, το φως του πρωινού.
Όλα είναι ήσυχα, αλλά η ψυχή αναταράσσεται σιωπηλά.
🔍 Θεματικά
στοιχεία:
εδώ η φύση είναι εσωτερικευμένη: το φως μπαίνει «μέσα»
απ’ το παράθυρο, οι κουρτίνες κινούνται,
η σχέση παίζει ρόλο καθρέφτη: ο Άγγελος είναι
«πίνακας» αλλά και αίνιγμα,
το ταξίδι είναι καθαρά υπαρξιακό — χωρίς φυσική
μετατόπιση, αλλά με συναισθηματικό ρίγος.
🎯 Συγκριτική
Ανάλυση
Στοιχείο «Φάντασμα
του Φάρου» «Αναζητώντας...»
Εξωτερικός Χώρος Δρόμος,
θύελλα, φάρος Δωμάτιο, κρεβάτι, αυγή
Ψυχική Ατμόσφαιρα Προσμονή,
φόβος, μυστήριο Στοχασμός,
τρυφερότητα, σιωπηλή ένταση
Συμβολισμός Φάρος
ως σημείο μνήμης ή κάθαρσης Σχέση
ως μονοπάτι εσωτερικής αυτογνωσίας
Εργαλείο αναζήτησης Πορεία
προς τον φάρο Επαφή (ή απόσταση) μέσα
στη σχέση
Ρόλος του φωτός Αστραπή
– φευγαλέο, αποκαλυπτικό Πρωινό
φως – ήπιο, σταθερό, εσωτερικό
Παρατήρηση: Και στα δύο αποσπάσματα, έχουμε ένα
ξεκίνημα ταξιδιού. Αλλά το πρώτο είναι εξωτερικό και δραματικό· το δεύτερο
εσωτερικό και υπόγειο.
2. Κομβικά Μεταφορικά Πεδία
🌸 Η «Άνοιξη» ως
Μεταφορά
Στο μυθιστόρημα, η άνοιξη συνδέεται με μια «στροφή»
στην ψυχική κατάσταση της αφηγήτριας — προανάκρουσμα αλλαγής, εσωτερικού
ξεσπάσματος ή ερωτικής αφύπνισης:
«Αν έρθει άνοιξη, θα πλύνω τα σεντόνια… Θα φυτέψω
βασιλικούς… Θα νιώσω το σώμα μου να πεινά και να ξέρει γιατί…»
🌿 Ερμηνεία:
Η άνοιξη λειτουργεί ως υπαρξιακή προετοιμασία για
αλλαγή,
Συνδέεται με επιθυμία, καθαρότητα, και νέα συνείδηση
του σώματος,
Σε αντίθεση με την παγωμένη ακινησία της «βραδιάς του
φάρου».
Στο «Φάντασμα…», άνοιξη δεν εμφανίζεται ρητά, αλλά
απουσιάζει δραματικά. Ο φάρος είναι συνδεδεμένος με θάλασσα, βροχή, νύχτα —
δηλαδή το αντίθετο της άνοιξης. Το φως εκεί είναι επίφοβο, όχι λυτρωτικό.
🧭 Άρα: Η
«άνοιξη» στο μυθιστόρημα δηλώνει εσωτερική δυνατότητα για ανάπλαση, ενώ η
έλλειψή της στο διήγημα δείχνει το βάρος της μνήμης και της ακινησίας.
🛏️ Το «Δωμάτιο»
ως Πεδίο Ψυχής
Στο «Αναζητώντας…», το δωμάτιο είναι πυρήνας ύπαρξης.
Δεν είναι απλώς σκηνικό, αλλά επέκταση της εσωτερικής κατάστασης:
«Το δωμάτιο μας είχε θερμότητα. Κρυφή, αόρατη. Έμοιαζε
με κάτι που ήθελε να μας αγκαλιάσει, αλλά κρατούσε απόσταση…»
✳️ Το δωμάτιο εδώ:
συμβολίζει τη σχέση,
εμπεριέχει την επιθυμία, αλλά και την απόσταση,
μετατρέπεται σε ζωντανό ον — σχεδόν υποκείμενο.
Στον φάρο (διήγημα), το εσωτερικό είναι άδειο, κρύο,
ίσως στοιχειωμένο. Αντιπροσωπεύει τον «εσωτερικό φόβο» του ήρωα — τη μνήμη, το
άγνωστο, τον εαυτό.
📌 Σύγκριση:
Δωμάτιο στο Μυθιστόρημα Φάρος στο Διήγημα
Ζεστό, υποβόσκον, σχεδόν ερωτικό Ψυχρό, άδειο, μυστήριο
Φιλοξενεί την αμφισημία της σχέσης Συγκρατεί το παρελθόν, απωθημένο
Πηγή επιθυμίας και προσδοκίας Χώρος κάθαρσης ή συντριβής
✍️ Συμπέρασμα
Η Σεμερτζίδου, με λιτές εικόνες και βαθιά
εσωτερικότητα, εξερευνά στα έργα της την έννοια της αναζήτησης — είτε ως πορεία
προς το άγνωστο, είτε ως υπόγεια ταλάντωση σε μια ερωτική/υπαρξιακή σχέση.
Η «ελεύθερη αναζήτηση» δεν είναι μόνο ταξίδι. Είναι ο
τρόπος που κάποιος κοιτά το φως στο δωμάτιο, που πλησιάζει τον άλλον, που
ακούει το σκοτάδι σε έναν φάρο.
ας εμβαθύνουμε
σε άλλο απόσπασμα. Θα προτείνω ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα από το μυθιστόρημα
Αναζητώντας την Ελεύθερη Αναζήτηση και θα το αναλύσουμε υφολογικά, θεματικά και
διακειμενικά. Αν έχεις κάποιο συγκεκριμένο δικό σου αγαπημένο, πες μου να
δουλέψουμε με αυτό.
✏️ Απόσπασμα:
«Όταν άνοιξα το
παράθυρο, ένιωσα το φως σαν μια υποψία: όχι να φωτίζει, αλλά να χαϊδεύει. Δεν
ήθελα να κοιτάξω έξω. Ήθελα να παραμείνω μέσα, με το φως να έρχεται προς εμένα.
Να είμαι αυτή που καλείται, όχι αυτή που ψάχνει.»
—
🔍 Ανάλυση:
1. Υφολογική Προσέγγιση
Η γραφή εδώ
είναι:
- ποιητική και λυρική — η φράση «το φως σαν μια
υποψία» αποδίδει την απτική ποιότητα του φωτός,
- εσωτερική, στοχαστική — η εστίαση δεν είναι στην
εξωτερική πραγματικότητα, αλλά στην ψυχολογική στάση της αφηγήτριας.
Τα ρήματα:
«ένιωσα», «δεν ήθελα», «να είμαι αυτή που καλείται» — δείχνουν παθητική
επιθυμία· η ηρωίδα δεν αναζητεί ενεργά, αλλά ποθεί να γίνει αντικείμενο κλήσης.
—
2. Θέμα: Ανατροπή της Αναζήτησης
Το πιο
ενδιαφέρον στοιχείο είναι η φράση:
«Να είμαι αυτή
που καλείται, όχι αυτή που ψάχνει.»
Αυτό
αντιστρέφει την ιδέα της «ελεύθερης αναζήτησης» ως μια δραστήρια πορεία. Εδώ η
ελευθερία έρχεται μέσω της αποδοχής: η αφηγήτρια παραιτείται από την ένταση της
αναζήτησης και επιθυμεί να «καλεστεί» — σαν να πρόκειται για μυστικιστική
αποκάλυψη.
📌 Η μεταφορά είναι σχεδόν θρησκευτική ή πλατωνική: ο
κόσμος ως πεδίο «ανάκλησης» της ψυχής, όχι μόνο ως χώρος αναζήτησης.
—
3. Διακειμενική Σύνδεση με άλλα έργα της Σεμερτζίδου
- Στο διήγημα Το φάντασμα του πέτρινου φάρου, η
ηρωίδα πλησιάζει τον φάρο, ωστόσο δεν της «μιλάει». Ο φάρος είναι
κλειστός. Ο ήρωας εκεί είναι αυτός που ψάχνει — και δεν βρίσκει. Εδώ, στο
μυθιστόρημα, η αφηγήτρια αλλάζει στάση: επιλέγει να περιμένει.
- Σε μεταγενέστερα διηγήματα της (π.χ. «Το τέλος
της ερημίας»), η «αναμονή» και η «παραμονή στον χώρο» είναι βασικές
πράξεις: το δωμάτιο, το σπίτι, ο φάρος — όλα είναι χώροι που καλούν, όχι
σκηνικά για να ξεφύγει κανείς.
—
4. Μεταφορά Φωτός – Μια διαρκής τελετουργία
«…ένιωσα το φως
σαν μια υποψία: όχι να φωτίζει, αλλά να χαϊδεύει…»
Το φως εδώ δεν
υπηρετεί την κλασική λειτουργία της αποκάλυψης (όπως σε αρχαιοελληνικά ή
θρησκευτικά συμφραζόμενα), αλλά είναι πράξη σωματική, αισθησιακή. Το φως ως
χάδι:
- ενώνει το υλικό με το πνευματικό,
- προτείνει μια «λεπτή» αφύπνιση, όχι ένα βίαιο
ξύπνημα.
—
🧭 Συμπέρασμα
Αυτό το
απόσπασμα είναι ένα σημείο καμπής: η ηρωίδα δεν απορρίπτει την αναζήτηση, αλλά
αμφισβητεί τον τρόπο. Αναζητεί την ελευθερία όχι ως βούληση ή πράξη, αλλά ως
σχέση με τον κόσμο — μέσω του φωτός, της σιωπής, της εσωτερικής θέσης.
Έχουμε, λοιπόν,
έναν υπαρξιακό ρυθμό όπου η αναζήτηση περνά από την επιθυμία στην υποδοχή.
ΤΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ ΄΄ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ΄΄
