Ακολουθεί μια λειτουργική ανάλυση της Πρώτης Σκηνής του θεατρικού έργου «Καραντίνα» της Ελένης Σεμερτζίδου (έκδοση 2022, αυτοέκδοση) ebooks4greeks.gr:
🎭 1. Πλαίσιο & Χώρος
- Το έργο
διαδραματίζεται σε έναν λιτό χώρο: δύο ξύλινοι θρόνοι για τη βασίλισσα
Έλεν Στιούαρτ και τον βασιλιά, ένα σκαμνί για τον Μπόθγουελ, και στον
τοίχο δύο ξίφη πάνω από την ανακοίνωση που μαζί συνιστούν το σύμβολο της αυστηρής
καραντίνας λόγω επικινδύνου ιού.
- Το σκηνικό
λειτουργεί ως μεταφορά της λογοτεχνικής "καραντίνας":
πνευματικού περιορισμού, μυστικών, απομόνωσης και ελέγχου.
🧠 2. Χαρακτήρες – Δυναμικές & συγκρούσεις
📌 Μπόθγουελ
- Είναι ο
εμπιστευμένος της βασίλισσας και «ομιλητής» του κρυφού κόσμου του
παλατιού. Μεταφέρει πληροφορίες, αλλά και αναλύσεις πολιτικής ψυχολογίας.
- Ο ρόλος
του είναι πολυσχιδής: πληροφοριοδότης, σύμβουλος, αμφιλεγόμενος και
ουδόλως ουδέτερος.
📌 Βασίλισσα Έλεν Στιούαρτ
- Οδηγείται
από εσωτερικό πόνο και πάθος: αναγνωρίζει ότι η θέση της βασιλίσσης
συνοδεύεται από φήμες, κουτσομπολιά, ακόμα και «αδυναμία λησμοσύνης».
- Η έννοια
του «παράλογου πάθους» ως μόνιμη συνθήκη του ανθρώπου είναι καθοριστική
στη σκηνή.
📌 Βασιλιάς Μάρυ
- Εμφανίζεται
ξαφνικά για να μιλήσει σε προσωπικό τόνο με τη βασίλισσα.
- Αναφέρεται
στον "Ρίτσιο" (πρόωρη ερωτική σχέση της βασίλισσας), πηγή πάθους
και μυστικού. Η αλληλεπίδρασή του με τη βασίλισσα είναι φορτισμένη, σχεδόν
αινιγματική.
🔍 3. Κεντρικά Θέματα & Μοτίβα
● Πάθος & Ενοχή
- Ο Μαίτλαντ
εμφανίζεται ως «προσφιλής εχθρός» της Έλεν, προϊόν παρελθόντος, αλλά οι
πρόσφατες αλλαγές στο χαρακτήρα του (απομόνωση, νέα ρούχα, αποχή από
γιορτές) φανερώνουν βαθιά ψυχική αναστάτωση. Μπόθγουελ την συνδέει με πόνο
και πόθο, αλλά και με την Έλεν, η οποία φοβάται ότι δεν μπορεί να
λησμονήσει.
- Η
βασίλισσα δεν διστάζει να αναγνωρίσει ομόλογα συναισθήματα— «θα ήθελα να
είχα πεθάνει» — μια ένδειξη υπαρξιακού βάρους.
● Τα μυστικά ως δύναμη
- Οι φήμες
γύρω από τη βασίλισσα (σημειώνεται ότι «λένε πως δεν νιώθει καλά», πόνοι
στο πλευρό κ.ά.) δεν είναι προϊόν οργανικής ασθένειας αλλά κοινωνικών
αντιλήψεων και εσωτερικών συγκρούσεων.
- Ο
Μπόθγουελ επισημαίνει ότι «δεν μπορεί να κλείσει τα στόματα των υπηκόων»,
υπογραμμίζοντας πώς η εξουσία συγκρούεται με την προσωπική αλήθεια.
● Σύμβολα σιωπής & αποκάλυψης
- Η
“καραντίνα” των χαρακτήρων λειτουργεί υπερβατικά: δεν είναι μόνο
υγειονομική, είναι ψυχική καραντίνα — η βασίλισσα είναι αποκλεισμένη από
τη συναισθηματική της πραγματικότητα.
- Η είσοδος
του βασιλιά είναι η “ρήξη”: τελικά, το μυστικό έχει φωνή — όνομα: Ρίτσιο.
📝 4. Δομή & Ρυθμός Σκηνής
- Ρυθμός
έντασης:
Ξεκινά με σοβαρή συνομιλία για Μαίτλαντ, ώστε να στήσει κλίμα πολιτικής
σπιναρίσματος. Στη συνέχεια μετατοπίζεται σε υπαρξιακή τριβή της
βασίλισσας και περνάει σε θεατρική κορύφωση με την εμφάνιση του βασιλιά
και την αποκάλυψη του Ρίτσιο.
- Λεκτικά
σχήματα:
πλούσια στη μεταφορά, αμφικά ποιητική (π.χ. "παράλογο πάθος",
"πνοή για να θρέψει φλόγα"), συναισθηματική ένταση,
αντιπαραθέσεις λογικής και ψυχής.
✅ 5. Συνολική
εντύπωση
Η πρώτη σκηνή αποτελεί εσωτερικό ταξίδι:
αποκαλύπτει τις συγκρούσεις των χαρακτήρων, την πολιτική και προσωπική ένταση.
Θέτει τις βάσεις του έργου: πάθος, εξουσία, μυστικό, ταυτότητα, καραντίνη ως
ψυχικός εγκλεισμός.
1. Το Μυστικό του Ρίτσιο ως Καταλύτης
● Ξετυλίγει τις εσωτερικές συγκρούσεις
Το όνομα Ρίτσιο λειτουργεί ως πυροδότης
αφηγηματικής έντασης. Αν και προβλέπεται ότι είναι απαγορευμένο να εκφερθεί στο
παλάτι, η αναφορά του προκαλεί έντονη συναισθηματική αντίδραση στη βασίλισσα.
Το μυστικό της σχέσης με τον Ρίτσιο την ωθεί να συγκρουστεί με τους φόβους της,
τις ενοχές της και τις κοινωνικές επαχθείς απαιτήσεις της εξουσίας.
● Δημιουργεί ένα δίπολο δημόσιου – ιδιωτικού
Η βασιλική ταυτότητα, η εξουσία και οι δημόσιες φήμες
συνθλίβουν την προσωπική, ερωτική της ιστορία. Ο Μάρυ (βασιλιάς) υπονοεί πως η
σιωπή της βασίλισσας οδηγεί σε μια ψυχική διάσταση πάθους και ψευδαίσθησης. Το
μυστικό κατοικεί στο χώρο μεταξύ συντρόφου και εξουσίας.
● Αποκαλύπτει τη θεματική του πάθους ως εξέγερση
Το επεισόδιο με τον Ρίτσιο αντιπαραβάλλεται σε μια
λογική μάχης: η βασίλισσα που υποθάλπει «παράλογο πάθος» μέσα στο παλάτι της
εξωτερικότητας. Η ζωή της αντικατοπτρίζει τα όρια μεταξύ στερεότυπης πολιτικής
επιφάνειας και συναισθηματικής αλήθειας.
2. Εξελικτική Προοπτική του Μυστικού
Παρότι δεν εντοπίζεται το πλήρες έργο, μπορούμε να
υποθέσουμε πώς το μυστικό εξελίσσεται στις επόμενες σκηνές:
● Η Διάσπαση της Καραντίνας:
Το φαντασιακό στοιχείο της καραντίνας —που συμβολίζει
περιορισμό και μυστική απομόνωση— αρχίζει να «σπάει» με την αποκάλυψη του
ονόματος. Το προσωπικό ρήγμα εισέρχεται στο πολιτικό πεδίο. Η βασίλισσα δεν
είναι πλέον θρήνος αλλά ερωτευμένη, και η φήμη αποκτά σώμα.
● Αλλαγή Δυνάμεων και Ατμόσφαιρας:
Μόλις αποκαλυφθεί (ή υπονοηθεί) το μυστικό,
εισέρχονται στη δράση κι άλλοι χαρακτήρες — αυλικοί, υπήκοοι, ίσως και παλαιοί
αντίπαλοι — με νέα πληροφόρηση. Η ισορροπία εξουσίας μεταβάλλεται: το
«ερωτευμένο πρόσωπο» περνά σε δημόσια όψη, η σιωπή γίνεται κίνδυνος.
● Μοιραία Συνέπεια στο Δράμα:
Αν αποδειχθεί πως ο Μαίτλαντ είναι αυτός που συνδέεται
άμεσα με τον Ρίτσιο ή αποτελεί συμβολικά τον άλλον πόλο, τότε η σκηνή
εισέρχεται σε εξαρτήσεις: οι σύμμαχοι και οι εχθροί του παρελθόντος αποκτούν
νέα σημασία μέσα στον νέο δραματουργικό χάρτη.
3. Αξιολόγηση της Συνέχειας της Σκηνής
✅ Θεατρική
Ένταση & Θεματική Αποκάλυψη
- Η πρώτη
σκηνή λειτουργεί ως θεμελιακή καταδίκη του κυρίου δευτερογενούς
διλήμματος: εξουσία ή πάθος; δημόσιος ρόλος ή προσωπική αλήθεια;
- Η
καταλυτική στιγμή της αποκάλυψης του ονόματος του Ρίτσιο είναι δραματική
κορύφωση: η ατμόσφαιρα «καταρρέει» και μπαίνουμε σε ένα πεδίο αλήθειας.
✅ Δομικό Προϊόν
Πλοκής
- Η σκηνή
εισάγει μοτίβα: μυστικά περί εξουσίας, πάθος ως αδυναμία ή δύναμη,
κοινωνική πίεση.
- Οι
χαρακτήρες παίρνουν θέσεις: η βασίλισσα εις αντιπεραθέσει, ο Μπόθγουελ ως
μεσολαβητής, ο βασιλιάς Μάρυ ως προειδοποίησή ή καταλύτης.
Ανάλυση του
ρόλου του Ρίτσιο:
Συμβολισμός του "παράνομου έρωτα":
Ο Ρίτσιο δεν είναι απλώς ένα πρόσωπο του παρελθόντος,
αλλά ενσαρκώνει την ανομολόγητη επιθυμία της βασίλισσας. Ο έρωτας της προς
αυτόν είναι ένα τραύμα που δεν ξεπερνιέται και συνεχίζει να την στοιχειώνει.
Ο ίδιος ο Μπόθγουελ αναφέρει ότι "δεν είναι πόνοι
της βασίλισσας, αλλά μιας ερωτευμένης γυναίκας", προσδίδοντας
διαχρονικότητα στο πάθος και παράλληλα υπονομεύοντας τη βασιλική εξουσία μέσω
της ανθρώπινης αδυναμίας.
Καταλύτης σύγκρουσης:
Η μυστική σχέση με τον Ρίτσιο φανερώνεται τελικά και
στον σύζυγό της, Μάρυ, οδηγώντας σε ένταση, υποψίες και αποξένωση.
Η αποκάλυψη του ονόματός του συνοδεύεται από δραματικό
σκοτάδι στη σκηνή, σημάδι ότι ένα σημείο καμπής έχει επιτευχθεί.
Ψυχολογική πίεση και θεματικός παραλληλισμός:
Η καραντίνα που αναφέρεται στην αρχή (ως προστασία από
ιό) λειτουργεί συμβολικά: η βασίλισσα είναι απομονωμένη συναισθηματικά και
εγκλωβισμένη στον δικό της εσωτερικό ιό — αυτόν του ανεκπλήρωτου έρωτα και της
ενοχής.
Η έννοια της «μολυσματικής» επιθυμίας αναδεικνύεται:
δεν πρόκειται για σωματική μόλυνση, αλλά για συναισθηματική.
Εξέλιξη στο υπόλοιπο έργο (σύμφωνα με τη θεματική
δομή):
Ο απόηχος του Ρίτσιο επηρεάζει τις σχέσεις εξουσίας
στο παλάτι, με αποτέλεσμα συμμαχίες, προδοσίες και εσωτερικές αναταραχές.
Η βασίλισσα σταδιακά μεταμορφώνεται από σύμβολο
εξουσίας σε τραγικό πρόσωπο, αδύναμο να αντισταθεί στο παρελθόν της.
Η σύγκρουση ανάμεσα στο προσωπικό συναίσθημα και την
κρατική υποχρέωση είναι η τραγική ειρωνεία του έργου.
v Η βασίλισσα στο
έργο «Καραντίνα» της Ελένης Σεμερτζίδου, με το παρελθόν της σχέσης με τον
Ρίτσιο, φέρει σημαντικές ομοιότητες με ιστορικά πρόσωπα όπως:
1. Μαρία Στιούαρτ, βασίλισσα της Σκωτίας
- Ήταν
παντρεμένη με τον λόρδο Ντάρνλευ, αλλά είχε στενή σχέση με τον ιδιαιτέρως
της, τον Ιταλό μουσικό Ντάβιντ Ρίτσιο.
- Η
δολοφονία του Ρίτσιο μέσα στο παλάτι —μπροστά στη Μαρία— αποτελεί ιστορικό
γεγονός που σκίασε την εξουσία της και πυροδότησε πολιτική κρίση.
- Το
σκάνδαλο αυτό υπονόμευσε τη βασιλεία της και ενίσχυσε τις φήμες για
πολιτικές και ερωτικές δολοπλοκίες.
🔗 Η ομοιότητα με
το θεατρικό έργο είναι εμφανής: η ερωτική σχέση της βασίλισσας με πρόσωπο
χαμηλότερης τάξης οδηγεί σε συνωμοσίες, απομόνωση και τελικά πτώση.
2. Άννα Μπολέυν – Βασίλισσα της Αγγλίας
- Η
δεύτερη σύζυγος του Ερρίκου Η΄ κατηγορήθηκε για προδοσία, μοιχεία και
αιμομιξία — πολλοί ιστορικοί υποστηρίζουν ότι οι κατηγορίες ήταν
προσχηματικές, για να απομακρυνθεί.
- Αν
και οι σχέσεις της δεν αποδείχθηκαν ποτέ, το πάθος του βασιλιά προς αυτήν
την ανέδειξε αλλά και την καταδίκασε.
- Όπως
και η βασίλισσα στο έργο, βίωσε τη μετάβαση από «αντικείμενο λατρείας» σε
«απειλή για την εξουσία».
3. Μαρία Αντουανέτα – Βασίλισσα της Γαλλίας
- Κατά
τη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης, διαδόθηκαν φήμες για ερωτικές
σχέσεις της βασίλισσας, κυρίως με τον κόμη φον Φερσέν.
- Οι
ερωτικές φήμες χρησιμοποιήθηκαν για να υπονομεύσουν το κύρος της βασιλείας
της και να δικαιολογηθεί η δίκη και εκτέλεσή της.
- Όπως
και στην «Καραντίνα», το ερωτικό παρελθόν παρουσιάζεται ως προσωπικό αλλά
και πολιτικό βάρος.
Συμπέρασμα
Το μυστικό της βασίλισσας στο έργο λειτουργεί με τον
ίδιο τρόπο που τα ερωτικά σκάνδαλα ή φημολογούμενες σχέσεις υπονόμευσαν
ιστορικές γυναίκες-ηγέτιδες: αποκαλύπτει την ένταση ανάμεσα στο φύλο, την
εξουσία και τη δημόσια εικόνα. Το πάθος τους δεν λειτούργησε ως απελευθέρωση,
αλλά ως στοιχείο κατηγορίας.
v Το Πάθος και η
Εξουσία – Η Δραματουργική Βασίλισσα της «Καραντίνας» και οι Αντηχήσεις στην
Ιστορία
Στο θεατρικό έργο «Καραντίνα» της Ελένης Σεμερτζίδου,
η βασίλισσα-πρωταγωνίστρια φέρει ένα βαρύ, κρυμμένο πάθος: την ερωτική της
σχέση με τον Ρίτσιο, έναν άντρα εκτός της σφαίρας της εξουσίας. Το μυστικό αυτό
λειτουργεί ως καταλύτης της δράσης και αποκαλύπτει τη ρήξη μεταξύ της
προσωπικής της ταυτότητας και της δημόσιας εικόνας της. Το δίπολο
έρωτας–εξουσία δεν είναι απλώς θεατρικό μοτίβο· συνδέεται βαθιά με την ιστορική
μοίρα γυναικών-ηγετών που πλήρωσαν το τίμημα της επιθυμίας τους.
Η πιο άμεση ιστορική αναλογία είναι η βασίλισσα Μαρία
Στιούαρτ της Σκωτίας. Όπως και η δραματική βασίλισσα του έργου, η Στιούαρτ
συνδέθηκε με έναν νεαρό άντρα —τον Ντάβιντ Ρίτσιο— η παρουσία του οποίου στο
παλάτι πυροδότησε πολιτικές και προσωπικές εντάσεις. Η δολοφονία του Ρίτσιο
εντός του βασιλικού οίκου αποτελεί ιστορική ανατροπή, παρόμοια με το σημείο
κορύφωσης της θεατρικής πλοκής, όπου η αποκάλυψη του «μολυσματικού» μυστικού
επιταχύνει την πτώση της βασίλισσας.
Η Άννα Μπολέυν, σύζυγος του Ερρίκου Η΄, είναι άλλο ένα
παράδειγμα γυναίκας που υπέστη δημόσια αποδόμηση μέσω της σεξουαλικότητας της.
Κατηγορήθηκε για μοιχεία και εκτελέστηκε, όχι επειδή αποδείχθηκαν οι
κατηγορίες, αλλά επειδή η σχέση της με τον βασιλιά δεν ήταν πλέον πολιτικά
χρήσιμη. Παρομοίως, η βασίλισσα της «Καραντίνας» συνθλίβεται όταν το πάθος της
μετατρέπεται από ιερό σε απειλή, κι από εσωτερική δύναμη σε αιτία εξευτελισμού.
Τέλος, η Μαρία Αντουανέτα είναι ένα πιο μεταγενέστερο
παράδειγμα, όπου η φήμη για παράνομες σχέσεις χρησιμοποιήθηκε ως πολιτικό
εργαλείο απονομιμοποίησης. Η βασίλισσα του έργου, όπως και η Μαρία, βρίσκεται
έγκλειστη — συμβολικά και κυριολεκτικά — σε έναν κόσμο όπου ο έρωτας δεν
συγχωρείται όταν διαταράσσει τις νόρμες εξουσίας.
Όλες αυτές οι γυναικείες μορφές συνθέτουν ένα ενιαίο
αφήγημα: η εξουσία, όταν ασκείται από γυναίκες, οφείλει να είναι άτεγκτη και
αποστειρωμένη από πάθη. Το έργο της Ελένης Σεμερτζίδου παρεμβαίνει σε αυτή την
αφήγηση, αναδεικνύοντας το δράμα της ερωτευμένης βασίλισσας όχι ως αδυναμία,
αλλά ως τραγική διάσταση ανθρωπιάς.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου