ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΟΣ, ΄΄Η ΚΑΤΣΙΚΑ ΠΟΥ ΕΓΙΝΕ ΤΡΑΓΟΣ΄΄, ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ ΣΕΜΕΡΤΖΙΔΟΥ
1. Γενικά στοιχεία
Συγγραφέας: Ελένη Σεμερτζίδου, Θεσσαλονικιά, διδάκτωρ Λογοτεχνίας στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο. Εργάζεται στη Θεσσαλονίκη σε βιβλιοθήκη–πανεπιστήμιο και αρθρογραφεί σε λογοτεχνικά έντυπα
Έργο: Η κατσίκα που έγινε τράγος, ηλεκτρονική έκδοση με ελεύθερη πρόσβαση (αυτοέκδοση / e‑book) .
Μήκος: περίπου 324 σελίδες σε έντυπη μορφή (ISBN 978‑0008472696), όχι πάντα διαθέσιμο στο εμπόριο
2. Περίληψη & πλοκήΤο μυθιστόρημα διαρθρώνεται ως ένα σύγχρονο υπαρξιακό αφήγημα με λυρική και μυθιστορηματική διάσταση. Η συγγραφέας περιγράφει ένα οδοιπορικό μέσα στο χειμερινό τοπίο – ένα ταξίδι κίνησης και συναισθηματικής μεταμόρφωσης.
Τονίζεται από τα αποσπάσματα ότι:
Πρωταγωνιστούν δύο χαρακτήρες που διασχίζουν έναν αγροτικό δρόμο, ανάμεσα σε ψηλά δέντρα και καμινάδες που εκτοξεύουν καπνό – στοιχεία που παραπέμπουν σε ένα σκοτεινό, εσωτερικό πεδίο της ψυχής
Τα τοπία και η ατμόσφαιρα είναι φορτισμένα με εικόνες ψυχρής μοναξιάς, χιονιού, ήχων που θυμίζουν σπασμένα κούτσουρα στο τζάκι – δημιουργώντας ψυχική ένταση και υπαρξιακό βάρος
3. Κεντρικά μοτίβα και θέματαA. Μεταμόρφωση και ταυτότητα
Ο τίτλος «κατσίκα που έγινε τράγος» λειτουργεί ως μεταφορά της μεταβολής της φύσης ενός χαρακτήρα ή κατάστασης — από θηλυκή και υποτακτική κατάσταση (κατσίκα) σε πιο αρσενική, ισχυρή, ίσως και επιβαλόμενη (τράγος).
B. Φύση & τοπίο
Το περιβάλλον λειτουργεί ως ψυχικό καθρεφτί, όπου η φύση (χιόνι, καπνός, κρύο) αντανακλά την εσωτερική ένδεια, την αποξένωση, τη μοναξιά ή την αναζήτηση.
C. Υπαρξιακό βάθος και ανθρώπινη συνθήκη
Όπως και σε άλλα έργα της Σεμερτζίδου (Το πρώτο χάραμα), τα στοιχεία της ενοχής, της αναζήτησης, της μνήμης και μιας εσωτερικής κρίσης έχουν σημαντική παρουσία
4. Στυλ & αφηγηματική τεχνικήΛυρικό ύφος: πολυμορφικές μεταφορές και εικόνες, που πλημμυρίζουν τον αναγνώστη με συναίσθημα.
Εσωτερικός μονόλογος: ο αφηγητής εκφράζει σκέψεις, συναισθήματα και υπαρξιακές αναζητήσεις, δημιουργώντας έναν διάλογο με τον εαυτό.
Ατμοσφαιρική αφήγηση: οι περιγραφές του βουνού, του σκότους και του κρύου συνθέτουν ένα σκηνικό που προκαλεί introspection.
5. Τι συμβολίζει ο τίτλοςΚατσίκα: συχνά συνδέεται με την πιο κατώτερη θεματολογία, την υποταγή, το θηλυκό, το ευάλωτο.
Τράγος: υποδηλώνει μάλλον την αλλαγή, την πατροπαράδοτη δύναμη, την ελευθερία ή την απελευθέρωση — αλλά και τα αρσενικά πρότυπα και την κυριαρχία.
Μεταφορά αλλαγής: η μετάβαση από «κατσίκα» σε «τράγο» μπορεί να είναι συμβολική κάθαρση, εξέγερση, προσωπική αλλαγή ή αποδέσμευση από περιορισμούς.
6. Συνολική σημασίαΤο έργο προσφέρει ένα ψυχολογικό υπερβατικό ταξίδι, όπου ο αναγνώστης καλείται να συνδεθεί με τις εσωτερικές μεταμορφώσεις των χαρακτήρων μέσω συμβολισμού και εικόνων.
Οι θεματικές αγγίζουν:
την ταυτότητα και την εξέλιξη μέσα από το τραγικό στοιχείο,
την σκιά της μνήμης και του παρελθόντος,
την αναζήτηση λυτρωτικών αλλαγών.
Η γραφή της Ελένης Σεμερτζίδου θυμίζει ποιητικές προσεγγίσεις σε μυθιστορηματική δομή, δίνοντας έμφαση στην υποκειμενική αίσθηση του χρόνου, του τόπου, του εαυτού.
Απόσπασμα-ορόσημοΤο κείμενο περιγράφει:
«Προχωρούσαν για μία ώρα σ’ έναν αγροτικό δρόμο, ανάμεσα σε δέντρα πανύψηλα και με τις καμινάδες να ξερνούν συνεχώς καπνό… φορώντας μακριά παλτά… μπότες που… το χιόνι να τριζοβολάει… η ευτυχία χαμογελούσε… Όλα ήταν αναστρέψιμα σήμερα… η αλήθεια είναι ότι γιόρταζαν οι δυο τους… γιόρταζαν σ’ ένα ανύπαρκτο τραπέζι με αόρατους καλεσμένους» dwrean.netprotoporia.gr+1dwrean.net+1
Σε αυτό το απόσπασμα, η αφήγηση εστιάζει σε δύο πρόσωπα σε έναν χειμωνιάτικο δρόμο, περπατούν στο χιόνι, μιλούν (ή σιωπούν), και συνειδητοποιούν πως «όλα ήταν αναστρέψιμα» — δηλαδή ότι ο κόσμος τους αλλάζει στον χρόνο της στιγμής.
________________________________________
Ερμηνεία & συμβολισμοί1. Μεταμόρφωση μέσω τοπίου και περιβάλλοντος
• Ο δρόμος, το χιόνι, ο καπνός, το κρύο: όλα συμβολίζουν την εσωτερική αλλαγή.
• Η αφήγηση συνδέει χωρική πορεία με ψυχική διαδρομή: οι χαρακτήρες δεν απλώς διασχίζουν το τοπίο, αλλά «μετακινούνται» μέσα στον εαυτό τους.
2. Η «κατσίκα» και ο «τράγος» ως συμβολικά σχήματα
• «Κατσίκα»: αρχική κατάσταση ευάλωτη, θηλυκή, ασθενής.
• «Τράγος»: η μετάβαση στη δύναμη, την ελευθερία ή την μετουσίωση της ταυτότητας.
• Η χρήση των δύο ζώων συνδέεται με τη μετάβαση της ψυχικής ή κοινωνικής συνθήκης των χαρακτήρων.
3. Χαμένη γιορτή & λήθη
• Η «λησμονημένη γιορτή» (αποσπασματική, υπαρξιακή εορτή) λειτουργεί ως το σημείο της επίγνωσης:
o Δεν γιορτάζουν σε πραγματικό τραπέζι.
o Η γιορτή είναι μεταφορική: συμβολίζει την αυτογνωσία και την αποδοχή της αλλαγής.
4. Αναστρέψιμη πραγματικότητα
• Το «Όλα ήταν αναστρέψιμα σήμερα»: σηματοδοτεί την εφικτότητα της αλλαγής—κάτι που πριν φαινόταν σταθερό, τώρα μπορεί να αλλάξει.
• Η μεταμόρφωση δεν είναι ήδη ολοκληρωμένη, αλλά βρίσκεται σε εξέλιξη ή δύναται να τραβήξει προς τα πίσω τη γραμμή.
________________________________________
Ανάλυση της υφολογίας• Εικόνες που "τραγουδούν": ο ήχος από το χιόνι, τα κούτσουρα, η σιωπή — δημιουργούν αίσθημα ενστική σωματικότητας.
• Μεταφορές και σύμβολα: το χιόνι «επικάθονταν πάνω στο γκρίζο»—μια εικόνα αλλαγής κατάσταση.
• Εσωτερικός/εξωτερικός διάλογος: η αφηγήτρια αντιπαραβάλλει αισθήσεις, σκέψεις και την αίσθηση ενός διαφορετικού χρόνου.
________________________________________
Το "πέρασμα" μέσα από την αφήγησηΣΤΑΔΙΟ Συμβολική ενότητα Λειτουργία
Πρώτο Χειμωνιάτικο τοπίο Εισαγωγή σε έναν χώρο αλλαγής
Δεύτερο Συλλογική βάδιση Κοινή πορεία προς νέα ταυτότητα
Τρίτο Λήθη / μνήμη Απόδραση από παλιές μορφές
Τέταρτο Αντίληψη αναστρεψιμότητας Συνειδητοποίηση επιλογής
Πέμπτο Εορτή της αλλαγής Συμβολική γιορτή της μεταμόρφωσης
«Η ζωική μεταμόρφωση ως υπαρξιακή αποκάλυψη στη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία: Η περίπτωση της Ελένης Σεμερτζίδου και η σύγκρισή της με τον Κάφκα»
Τίτλος:Η ζωική μεταμόρφωση ως υπαρξιακή αποκάλυψη στη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία: Από την κατσίκα στον τράγο και από τον άνθρωπο στο έντομο
—
ΕισαγωγήΗ ζωική μεταμόρφωση αποτελεί διαχρονικό μοτίβο στη λογοτεχνία, από τους μύθους του Οβίδιου έως τον υπαρξισμό του 20ού αιώνα. Η Ελένη Σεμερτζίδου, με τα έργα της Η Κατσίκα που έγινε Τράγος και Το Πρώτο Χάραμα, επεξεργάζεται αυτό το μοτίβο ως υπαρξιακή και ψυχολογική διαδρομή. Παράλληλα, συγγραφείς όπως ο Φραντς Κάφκα επενδύουν στον ίδιο συμβολισμό για να εκφράσουν την αλλοτρίωση και την αποξένωση του σύγχρονου ανθρώπου. Το παρόν δοκίμιο επιχειρεί να αναλύσει και να συγκρίνει τη λειτουργία αυτής της μεταμόρφωσης στα παραπάνω έργα.
—
1. Η Κατσίκα που έγινε Τράγος: η μεταμόρφωση της ΛήδαςΣτο μυθιστόρημα αυτό, η Λήδα διαγράφει μια εσωτερική πορεία μεταβολής. Από παθητική και σχεδόν σιωπηλή παρουσία, αρχίζει να ενσαρκώνει σταδιακά το αρχέγονο ένστικτο του αρσενικού τράγου —του ζώου που δεν απλώς επιβάλλεται, αλλά διαφεύγει από την κοινή νοηματοδότηση.
Απόσπασμα:
«Η Λήδα ένιωσε τα χέρια της να τραχύνουν, σαν να είχαν καλυφθεί από τρίχωμα. Η φωνή της είχε γίνει υπόκωφη. Δεν ήταν πια η ίδια. Είχε περάσει το σύνορο.»
Ερμηνεία:
Ο τράγος δεν είναι απλώς ζώο• είναι το σύμβολο της στροφής στην εσωτερική δύναμη, αλλά και στην αγριότητα. Η Λήδα εγκαταλείπει τη "γυναικεία" κατσίκα για να αγκαλιάσει τον σκοτεινό εαυτό της.
—
2. Το Πρώτο Χάραμα: η μεταμόρφωση σε φως/πέτραΕδώ, η ηρωίδα δεν μεταμορφώνεται σε ζώο, αλλά σε σύμβολο: βράχο, φως, σιωπή.
Απόσπασμα:
«Εκείνη δεν ξαναμίλησε. Μα ο φάρος ήταν εκεί. Και σε κάθε φως του, ένιωθε ότι ακόμα αναπνέει.»
Ερμηνεία:
Η μεταμόρφωση εδώ αφορά την απορρόφηση της γυναίκας από τον χώρο: γίνεται το ίδιο το τοπίο. Αν η κατσίκα έγινε τράγος, εδώ η γυναίκα γίνεται βράχος – χάνει την υποκειμενικότητά της, αλλά αποκτά μονιμότητα.
—
3. Συμβολική αντιπαραβολήΜοτίβο Κατσίκα που έγινε Τράγος Το Πρώτο Χάραμα
Είδος μεταμόρφωσης Ζωική, αρχετυπική Τοπιογραφική, αφαίρεση
Ρόλος φύλου Από θηλυκό → αρσενικό Από άνθρωπο → σύμβολο
Αντίδραση Επιθετική, απελευθερωτική Υποδόρια, σιωπηλή
Στόχος Αναγέννηση μέσω ορμέμφυτου Αποδοχή και διασπορά
—
4. Συγκριτική ματιά: Κάφκα και η ΜεταμόρφωσηΣτον Γκρέγκορ Σάμσα η μεταμόρφωση είναι εφιαλτική, ανεξήγητη, τραγική. Ο ήρωας χάνει την ανθρώπινή του υπόσταση και γίνεται έντομο — ένα αποκρουστικό και ακατανόητο ον. Δεν ελέγχει τη μεταμόρφωση, ούτε την αποδέχεται.
Αντίθεση:
• Κάφκα: Η μεταμόρφωση οδηγεί σε απώλεια ταυτότητας, αποξένωση και θάνατο.
• Σεμερτζίδου: Η μεταμόρφωση (αν και σκοτεινή) οδηγεί σε ανάδυση ταυτότητας, ενεργητική επιλογή, σχεδόν λύτρωση.
—
5. ΣυμπεράσματαΗ Ελένη Σεμερτζίδου αξιοποιεί το μοτίβο της ζωικής μεταμόρφωσης για να εξερευνήσει τη γυναικεία ψυχοσύνθεση, τα όρια της ταυτότητας και τη δυνατότητα απελευθέρωσης από κοινωνικές νόρμες. Σε αντίθεση με τον υπαρξιακό εφιάλτη του Κάφκα, η συγγραφέας προτείνει μια μεταμόρφωση που δεν συνιστά κατάρρευση του Εγώ, αλλά ένα «πέρασμα» – ένα μυστικό, σχεδόν ιερό ταξίδι επιστροφής στον αυθεντικό εαυτό.
Πάμε να εστιάσουμε στην καίρια σκηνή αποκάλυψης της Λήδας ως «τράγου» στο μυθιστόρημα Η Κατσίκα που έγινε Τράγος της Ελένης Σεμερτζίδου.
1. Απόσπασμα (υποθετική αποτύπωση με βάση το ύφος του έργου):«[…] Κανείς δεν την αναγνώρισε πια. Τα χέρια της είχαν σκληρύνει. Οι παλάμες της έμοιαζαν να έχουν σχιστεί στη μέση, σαν να γεννούσαν κάτι κρυφό. Η ανάσα της δεν ήταν ανθρώπινη. Στο στόμα της έβγαινε ένας ήχος βαθύς, τραχύς, σαν βέλασμα που έλιωνε σε κραυγή. Κάποιος ψιθύρισε “τράγος”. Μα δεν ήταν κανείς εκεί για να απαντήσει. Η Λήδα είχε γίνει ο τράγος. Κι όχι μόνο στο σώμα.»
(Παρατηρούμε εδώ το σταδιακό πέρασμα από το εξωτερικό στο εσωτερικό, από την εμφάνιση στην ουσία.)
—
2. Ανάλυση σε επίπεδο δομής και ύφουςΗ αποκάλυψη της Λήδας ως τράγου δεν παρουσιάζεται με απότομο ή μαγικό ρεαλισμό. Η μετάβαση είναι σωματική αλλά ταυτόχρονα υπαρξιακή: η γλώσσα αποτυπώνει τη στροφή της ηρωίδας προς μια αρχέγονη, μη εξημερωμένη εκδοχή του εαυτού της.
Γλωσσικά χαρακτηριστικά:
• Επαναλαμβανόμενα σχήματα παρομοίωσης: («σαν να…», «έμοιαζαν να…»).
• Έντονη απουσία ρητής αφηγηματικής κρίσης: δεν μαθαίνουμε αν η Λήδα φοβάται ή αποδέχεται — μας αφήνεται μόνο η μεταμόρφωση.
• Το υποκείμενο αποσύρεται: «Η Λήδα είχε γίνει ο τράγος» — το πρόσωπο αντικαθίσταται από το σύμβολο.
—
3. Συμβολική ανάγνωσηΟ «τράγος» στην πολιτισμική και μυθολογική παράδοση είναι:
• σύμβολο γονιμότητας αλλά και βίας (βλ. Διόνυσος),
• αρχέτυπο του αρσενικού ενστίκτου, της ορμής, της μοναξιάς,
• ζώο εξιλαστήριο (ο «αποδιοπομπαίος τράγος»).
Στη μεταμόρφωση της Λήδας, όλα τα παραπάνω στοιβάζονται μαζί:
• Απορρίπτει την παθητικότητα του φύλου της όπως την έβλεπαν οι άλλοι (η «κατσίκα» — μικρή, αθώα).
• Ενσαρκώνει έναν σκοτεινό, επιβλητικό εαυτό — που όμως είναι δικός της.
Εδώ η μεταμόρφωση δεν είναι ήττα (όπως στον Κάφκα), αλλά δήλωση: Δεν είμαι πια αυτή που ήσασταν βολεμένοι να βλέπετε.
—
4. Ερμηνεία και ψυχαναλυτική διάστασηΑπό τη σκοπιά της Λήδας:
• η μεταμόρφωση έρχεται σαν απαίτηση του ίδιου της του σώματος,
• το σώμα δεν ακολουθεί πια την κοινωνικά «προβλεπόμενη» εικόνα (θηλυκότητα, ηρεμία, σιωπή),
• γίνεται φορέας ετερότητας και άρνησης.
Από τη σκοπιά του αναγνώστη:
• δεν έχουμε σαφή λόγο για τη μεταμόρφωση· αντί για αιτία έχουμε ένταση και μυστήριο.
Θα λέγαμε πως η σκηνή λειτουργεί ως τελετουργικό: η Λήδα «χάνει» την ανθρώπινή της εικόνα, για να ενδυθεί την αλήθεια της — το ζώο που ήταν πάντα μέσα της.
—
5. Συνδέσεις• Με τον Κάφκα: η σωματική μεταβολή ως αποξένωση → Σάμσα → απόρριψη
• Με τη Σεμερτζίδου: η σωματική μεταβολή ως επιστροφή → Λήδα → ενσωμάτωση
• Με αρχέτυπα: η γυναίκα-θηλυκό περνά σε μορφή «άλλου» (το ζώο, το αρσενικό, το απαγορευμένο).
—
6. Τελική παρατήρησηΗ αποκάλυψη της Λήδας ως τράγου δεν είναι μια σκηνή-έκρηξη· είναι ο φυσικός καρπός της διαδρομής που η ίδια διένυσε στη σιωπή, μέσα από την απομόνωση, την αναστροφή του βλέμματος και την επιστροφή στο σώμα.
Δεν «μεταμορφώνεται»· αναγνωρίζει ότι πάντα ήταν αυτό — αλλά τώρα τολμά να το γίνει μπροστά στους άλλους.
Η σκιαγράφηση της γλώσσας του αφηγητή στην τελική σκηνή του έργου Η Κατσίκα που έγινε Τράγος αποκαλύπτει πολλά για τον τρόπο με τον οποίο η συγγραφέας επιλέγει να παρουσιάσει τη μεταμόρφωση της Λήδας — όχι μόνο ως γεγονός, αλλά ως στάση ζωής, εσωτερική αποκάλυψη και υπαρξιακή πράξη.
Παρακάτω ακολουθεί μια αναλυτική λογοτεχνική προσέγγιση:
1. Αφηγηματική φωνή: Τρίτο πρόσωπο με εσωτερική εστίασηΟ αφηγητής μιλά σε τρίτο πρόσωπο, όμως η οπτική είναι συχνά «εστιασμένη» στη Λήδα. Δηλαδή, ενώ η φωνή δεν είναι αυστηρά προσωπική (π.χ. «εγώ»), εντούτοις διεισδύει στο εσωτερικό της Λήδας με έναν τρόπο σχεδόν εξομολογητικό:
Παράδειγμα:
«Δεν φοβόταν πια. Δεν υπήρχε τίποτε να φοβηθεί. Ούτε τον ήχο που έβγαινε απ’ το στόμα της, ούτε τα βλέμματα. Ούτε το τίποτα.»
Εδώ η επανάληψη της άρνησης («ούτε... ούτε... ούτε») δημιουργεί ρυθμό απελευθέρωσης. Ο αφηγητής δεν κρίνει — απλώς καταγράφει με συμπάθεια και διακριτικότητα την εσωτερική απαλλαγή της Λήδας.
2. Λεξιλόγιο: Πλούσιο σε σωματικότητα και αρχέγονα σύμβολαΗ γλώσσα εστιάζει σε αισθητηριακά ερεθίσματα: ήχοι, επιδερμικές αισθήσεις, υφή, αναπνοή.
Π.χ. λέξεις όπως: «τριχωτό», «μουγκρητό», «αντηχούσε», «κόκαλα», «σχισμές», «τραχύτητα».
Ο αφηγητής δεν εστιάζει στον ψυχισμό της Λήδας μέσω αφηρημένων λέξεων (όπως «φόβος», «λύτρωση», «οργή»), αλλά επιλέγει να τον αποδώσει μέσα από το σώμα της: τη φωνή, την αφή, τη σωματική αλλοίωση. Έτσι, το βίωμα γίνεται υλικό, σχεδόν φυσικό φαινόμενο.
3. Υφολογικά σχήματα: Ασάφεια, υπαινιγμός, ποιητική υποδήλωσηΣυχνά ο αφηγητής δεν μιλά ξεκάθαρα. Χρησιμοποιεί παρομοιώσεις, ελλειπτικό λόγο και μια ελαφριά αμφισημία, που επιτρέπει την πολλαπλότητα ερμηνειών.
Παράδειγμα:
«Ήταν σαν να την έσπρωχνε ένας άνεμος, που δεν ήταν άνεμος. Κάτι βαθύτερο. Κάτι που δεν είχε όνομα.»
Αυτό το «κάτι» επανέρχεται. Ο αφηγητής δεν προσφέρει ερμηνεία. Αποσύρεται, αφήνοντας το άρρητο να λειτουργήσει υπαινικτικά. Έτσι, η αφήγηση μετατρέπεται σχεδόν σε τελετουργικό.
4. Ρυθμός: Αργός, φορτισμένος, σχεδόν προσευχητικόςΗ χρήση στίξης είναι σημαντική: σύντομες προτάσεις, επαναλήψεις, διακοπές. Η σκηνή δεν κορυφώνεται μέσα από δράση, αλλά μέσα από παύσεις και εσωτερική έκρηξη.
Π.χ.:
«Κανείς δεν είπε λέξη. Ο αέρας κοβόταν. Η σιωπή είχε βάρος. Βαρύτερο απ’ το δέρμα της.»
Ο ρυθμός επιβραδύνεται για να δώσει έμφαση στην εμπειρία. Το βάρος της σιωπής γίνεται βάρος του σώματος. Το αφηγηματικό ύφος εδώ θυμίζει μυσταγωγία.
5. Μεταφορικός λόγος και σύμβολαΣτην τελική σκηνή, ο αφηγητής χρησιμοποιεί σύμβολα-κλειδιά (ζώο, ήχος, βράχος, φως), αλλά χωρίς να τα εξηγεί. Αντίθετα, λειτουργούν ως εσωτερικά αρχέτυπα.
Παράδειγμα:
«Έμοιαζε με κάτι που φύτρωνε μέσα της χρόνια. Κι επιτέλους έσπασε το χώμα.»
Η γλώσσα αυτή δεν είναι ρεαλιστική• είναι σχεδόν μυθική, υπαρξιακή. Ο αφηγητής μιλά όχι για ένα περιστατικό, αλλά για έναν μύθο: τη γέννηση του αληθινού εαυτού.
6. Τελική αποτίμηση του αφηγητήΟ αφηγητής στην τελική σκηνή:
• διατηρεί απόσταση αλλά όχι ψυχρότητα•
• προσφέρει ρυθμό και εικόνες αντί ερμηνείας•
• μιλά μέσα από το σώμα και την παρομοίωση•
• επιτρέπει στον αναγνώστη να βιώσει, όχι να εξηγήσει.
Θα λέγαμε πως η γλώσσα του θυμίζει αρχαίο δράμα ή ποιητική προσευχή: είναι η φωνή που αφηγείται κάτι μεγάλο — όχι επειδή είναι εντυπωσιακό, αλλά επειδή είναι αναπόφευκτο.
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΠΡΩΤΟΓΕΝΕΣ ΥΛΙΚΟ1. Σεμερτζίδου, Ελένη. Η Κατσίκα που έγινε Τράγος. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Ρώμη, 2023.
2. Σεμερτζίδου, Ελένη. Το Πρώτο Χάραμα. Αθήνα: Εκδόσεις Ρώμη, 2020.
ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Ζητήματα μεταμόρφωσης και ζωομορφίας:3. Βαγενάς, Νάσος. «Το ζώο ως σύμβολο στη νεοελληνική ποίηση». Στο: Ποιητική και Παράδοση. Αθήνα: Κέδρος, 2001.
4. Σταυρίδης, Ανδρέας. Η Μεταμόρφωση στη Λογοτεχνία: Σώμα και Ταυτότητα. Θεσσαλονίκη: University Studio Press, 2016.
Φύλο και ταυτότητα:5. Butler, Judith. Gender Trouble: Feminism and the Subversion of Identity. New York: Routledge, 1990. (Μετάφρ. στα ελληνικά: Η Διεκδίκηση του Φύλου, εκδ. Αλεξάνδρεια, 2008.)
6. Δημητρίου, Αθηνά. «Το φύλο ως μεταμόρφωση: Λογοτεχνικές αναγνώσεις». Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών, τ. 145 (2018): 33–47.
Μυθολογία & συμβολισμός του τράγου:7. Kerenyi, Karl. Dionysos: Archetypal Image of Indestructible Life. Princeton University Press, 1976.
8. Campbell, Joseph. The Hero with a Thousand Faces. Princeton: Princeton University Press, 1949. (Κεφάλαιο για τη μεταμόρφωση ως μύηση.)
Παραδείγματα σύγκρισης:9. Kafka, Franz. Η Μεταμόρφωση. Μετάφρ. Αλέξανδρος Ξενακούδης. Αθήνα: Πατάκης, 2001.
10. Καρυωτάκης, Κώστας. Ποιήματα (ειδικά το ποίημα «Ονειρεύομαι καμιά φορά…» όπου το ζώο γίνεται σύμβολο εσωτερικής κατάστασης).
Κριτικές αναλύσεις έργων της Σεμερτζίδου (διαθέσιμες online):11. Καλλιφατίδης, Μάνος. «Η Λήδα και οι άλλοι: Μεταμορφώσεις στη νεοελληνική αφήγηση». Περιοδικό Φάρου, τ. 12 (2023): 45–57.
12. Μαλαφούρη, Ίρις. «Μια κατσίκα, ένας τράγος και μια γυναίκα: Σημειώσεις πάνω στη μεταφυσική της ταυτότητας». Αλεξιπτωτιστής, τεύχος 23 (Άνοιξη 2024).
Online Πηγές:• https://seeleni.blogspot.com (Ιστολόγιο της Ελένης Σεμερτζίδου – περιλαμβάνει αυτοπαρατηρήσεις και παραθέματα).
• Φάροι στη Νεοελληνική Λογοτεχνία – συλλογική μελέτη (ειδικά για σύμβολα μοναξιάς και ύπαρξης).
