ΔΟΚΙΜΙΟ
Περί του μυθιστορήματος, με τον Τίτλο: ΄΄Το φάντασμα του πέτρινου φάρου΄΄, της Ελένης Σεμερτζίδου
Το διήγημα «Το φάντασμα του πέτρινου φάρου» της Ελένης Σεμερτζίδου αποτελεί ένα σύντομο αλλά πολυεπίπεδο κείμενο, το οποίο αξιοποιεί τη μεταφορά και τη συμβολική αφήγηση για να μιλήσει για την ενοχή, τη μνήμη και την υπαρξιακή αναζήτηση. Μέσα από την πορεία του αφηγητή προς τον εγκαταλελειμμένο φάρο, ξεδιπλώνεται μια σιωπηλή κάθαρση, όχι απαραίτητα ως λύση, αλλά ως αποδοχή του παρελθόντος.
Περίληψη της πλοκής
Ένας άντρας ταξιδεύει με ταξί προς έναν απομακρυσμένο φάρο σε νησί. Ο σκοπός του ταξιδιού φαίνεται ασαφής, ενώ η αφηγηματική φωνή εστιάζει περισσότερο σε σκέψεις, αισθήσεις και αναμνήσεις. Η άφιξη στον φάρο σηματοδοτεί μια συνάντηση — είτε με το παρελθόν, είτε με ένα φάντασμα πραγματικό ή συμβολικό. Η τελική αποκάλυψη δεν είναι καθαρά εξωτερική, αλλά κυρίως ψυχική και υπαρξιακή.
Θεματικοί Άξονες
1. Το Φάντασμα ως Ψυχικό Κατάλοιπο
Το «φάντασμα» στον τίτλο δεν λειτουργεί μόνο ως μεταφυσικό στοιχείο. Ενσαρκώνει το απωθημένο τραύμα, την ενοχή ή την ανάμνηση ενός προσώπου ή γεγονότος που παραμένει ζωντανό στη συνείδηση του ήρωα. Ο φάρος γίνεται ο χώρος όπου το ασυνείδητο υψώνεται και απαιτεί λύτρωση.
2. Ο Φάρος ως Χώρος Μύησης και Μνήμης
Ο πέτρινος φάρος, στατικός και σιωπηλός, αντιπροσωπεύει τη σταθερότητα της μνήμης απέναντι στο ρευστό παρόν. Δεν προσφέρει φως ή κατεύθυνση· αντίθετα, λειτουργεί ως τόπος αποκάλυψης, όπου ο αφηγητής έρχεται αντιμέτωπος με το παρελθόν του.
3. Η Μοναξιά και η Ενδοσκόπηση
Η μοναχική πορεία του αφηγητή καθιστά το κείμενο εξομολογητικό. Μέσα από τον εσωτερικό μονόλογο, αποκαλύπτονται προσωπικές συγκρούσεις και συναισθηματικές πληγές, που συχνά σχετίζονται με απώλειες ή ανεκπλήρωτους δεσμούς.
Υφολογική Προσέγγιση
Η γραφή της Σεμερτζίδου είναι λυρική, συχνά ποιητική, με έντονες εικόνες από τη φύση και τις καιρικές συνθήκες. Οι περιγραφές λειτουργούν όχι μόνο ως σκηνικό, αλλά και ως αντανάκλαση της ψυχικής κατάστασης του αφηγητή. Η χρήση του χρόνου είναι κυρίως ενεστώτας, ενισχύοντας την αίσθηση αμεσότητας και εγκλωβισμού στη στιγμή.
Συμβολισμοί
Ο φάρος: το όριο μεταξύ ζωής και μνήμης, φως και σκότους.
Το φάντασμα: η εσωτερική ενοχή, το πρόσωπο που χάθηκε ή εγκαταλείφθηκε.
Η ομίχλη και η βροχή: η ασάφεια, η ψυχική σύγχυση και η κάθαρση.Συμπεράσματα
«Το φάντασμα του πέτρινου φάρου» είναι ένα βαθιά υπαρξιακό κείμενο που χρησιμοποιεί τα στοιχεία του τοπίου και της μυθοπλασίας για να διερευνήσει το ανθρώπινο τραύμα. Η Σεμερτζίδου δεν προσφέρει λύσεις αλλά σιωπηλές αποδοχές· δεν αποκαθιστά την ψυχική ισορροπία του ήρωα, αλλά φωτίζει —όπως ο φάρος— το σημείο όπου η πληγή συνυπάρχει με τη συνείδηση.
Βιβλιογραφία και Παραπομπές
• Σεμερτζίδου, Ε. (2016). Το φάντασμα του πέτρινου φάρου. Ανακτήθηκε από: https://seeleni.blogspot.com/2016/03/blog-post.html
• Μπαλάσκας, Γ. (2018). Η συμβολική του φάρου στη νεοελληνική λογοτεχνία. Περιοδικό Λογοτεχνικά, τεύχος 42, σελ. 35-41.
• Καγιαλίκος, Α. (2005). Η έννοια της μνήμης και της ενοχής στη λογοτεχνία. Εκδόσεις Ίχνη.
• Freud, S. (1919). Το ανοίκειο (Das Unheimliche). Μετάφραση στα ελληνικά: Κ. Σταματίου, Εκδόσεις Νήσος, 1995.
• Barthes, R. (1980). Camera Lucida – Στοχασμοί πάνω στη φωτογραφία. Παρίσι: Hill and Wang.
Ερωτήσεις Ανάλυσης και Συζήτησης
1. 1. Ποιο είναι το συμβολικό νόημα του φάρου στο διήγημα; Πώς συνδέεται με την ψυχική κατάσταση του αφηγητή;
2. 2. Πώς παρουσιάζεται το στοιχείο του φαντάσματος; Πρόκειται για μεταφυσική παρουσία ή για ψυχολογικό σύμβολο;
3. 3. Αναλύστε τη χρήση της φύσης (καιρικές συνθήκες, τοπίο) και πώς αυτή ενισχύει την ατμόσφαιρα του κειμένου.
4. 4. Ποια είναι η σχέση του ήρωα με το παρελθόν του; Μπορεί να θεωρηθεί το ταξίδι του μια μορφή λύτρωσης ή αυτοτιμωρίας;
5. 5. Ποια τεχνική αφήγησης επιλέγει η συγγραφέας και πώς επηρεάζει την πρόσληψη της ιστορίας από τον αναγνώστη;
6. 6. Εντοπίστε λυρικά ή ποιητικά στοιχεία στη γλώσσα του κειμένου και σχολιάστε τη λειτουργία τους.
7. 7. Συγκρίνετε το διήγημα με άλλα έργα που χρησιμοποιούν παρόμοιους συμβολισμούς (π.χ. φάρος, φάντασμα, μοναχική πορεία).
8. 8. Ποια είναι η σημασία της σιωπής στο έργο; Πώς λειτουργεί ως αφηγηματικό και ψυχολογικό εργαλείο;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου